Disa kuriozitete për përhapjen e COVID-19 dhe masat që duhen pasur parasysh gjatë rihapjes

Disa kuriozitete për përhapjen e COVID-19 dhe masat që duhen pasur parasysh gjatë rihapjes

Ndërsa shtetet rihapen, ne akoma duket te kemi parasysh disa masa për të qenë sa më të sigurt nga ana shëndetësore, në të njëjtën kohë të lejojmë dhe ekonominë të lulëzojë.

Por, po kuptuam pak nga biologjia, ne mund te rihapemi në mënyrë inteligjente se pari,  duke edukuar popullatën.

Mendoj se, në qoftë se njerëzit janë më të ndërgjegjësuar se çfarë ndodh vërtet me mënyrën se si infektohen, do ta kenë më të lehtë për të respektuar masat anti-COVID-19, pa qenë të detyruar dhe pa u ndjerë në presion.

Ku sëmuren njerëzit?

Ne e dimë që shumica e njerëzve infektohen në shtëpinë e tyre. Një anëtar i familjes kontrakton virusin në komunitet dhe e sjell atë në shtëpinë ku kontakti i vazhdueshëm midis anëtarëve të familjes çon në infeksion.

Por, ku janë njerëzit që marrin infeksionin në komunitet? Unë dëgjoj rregullisht njerëz që shqetësohen për dyqanet ushqimore, udhëtimet me biçikletë, vrapuesit e pandërprerë që nuk mbajnë maska ​​…. a janë këto shqetësime? Epo, jo vërtet.

Le ta shpjegojmë,

Në mënyrë që të infektoheni, ju duhet të ekspozoheni në një dozë infektive të virusit; bazuar në studimet e dozave infektive me koronaviruse të tjera, duket se vetëm doza të vogla mund të jenë të nevojshme që infeksioni të ndodhe. Disa ekspertë vlerësojnë se deri në 1000 grimca virale infektive SARS-CoV2 janë gjithçka që do të nevojitet .

Ju lutemi vini re, kjo ende duhet të përcaktohet në mënyrë eksperimentale, por ne mund ta përdorim atë numër për të demonstruar se si mund të ndodhë infeksioni. Infeksioni mund të ndodhë, përmes 1000 grimcave virale infektive që ju merrni me një frymëshkembim ose nga një fshije syri, ose 100 grimca virale thithen me çdo frymëmarrje mbi 10 frymë, ose 10 grimca virale ne 100 frymëmarrje. Secila prej këtyre situatave mund të çojë në një infeksion.

 Sa sasi virusi lëshohet në mjedis?

Në banjë: Banjat kanë shumë sipërfaqe me prekje të larta, doreza dyersh, rubinete, dyer . Kështu që rreziku i transferimit nga objektet e infektuara në këtë mjedis mund të jetë i lartë. Ne ende nuk e dimë nëse një person lëshon materiale infektive në fece ose thjesht virus të fragmentuar, por ne e dimë që larja  e tualetit(galexhani) bën aerosolizimin e shumë pikave.

Këshillë!!

Trajtoni banjot publike me kujdes shtesë (sipërfaqe dhe ajër), derisa të dimë më shumë rreth rrezikut.

 Kolla: Një kollitje e vetme lëshon rreth 3,000 pikla dhe pikat që udhëtojnë me 50 milje në orë. Shumica e pikave janë të mëdha, dhe bien shpejt (graviteti), por shumë prej tyre qëndrojnë në ajër dhe mund të udhëtojnë nëpër një dhomë brenda disa sekondash.

Teshtitja: Një teshtitje e vetme lëshon rreth 30,000 pikëza, me pikat që udhëtojnë deri në 200 milje në orë. Shumica e pikave janë të vogla dhe udhëtojnë në distanca të mëdha (lehtësisht nëpër një dhomë).

Nëse një person është i infektuar, pikat në një kollitje të vetme ose teshtitje mund të përmbajnë deri në 200,000,000 (dyqind milion) grimca të virusit, të cilat mund të shpërndahen në mjedisin përreth tyre.

Frymëmarrja: Një frymëmarrje e vetme lëshon 50 – 5000 pikëza. Shumica e këtyre pikave janë me shpejtësi të ulët dhe bien shpejt në tokë. Ka edhe më pak pika të lëshuara përmes frymëmarrjes në hundë. Më e rëndësishmja, për shkak të mungesës së forcës së frymënxjerrjes, grimcat virale nga zonat e poshtme të frymëmarrjes nuk dalin.

Për dallim nga teshtitja dhe kollitja që lëshojnë sasi të mëdha të materialit viral, pikat e frymëmarrjes të lëshuara nga frymëmarrja përmbajnë vetëm nivele të ulëta të virusit. Ne nuk kemi ende një numër për SARS-CoV2, por mund të përdorim gripin si udhëzues. Studimet kanë treguar që një person i infektuar nga gripi mund të lëshojë deri në 33 grimca infektive virale në minutë. Por unë do të përdor 20 për ta mbajtur matematikën të thjeshtë.

Mos harroni formulën: Infeksion i suksesshëm = Ekspozimi ndaj Virusit x Koha

Nëse një person kollitet ose teshtin, ato 200,000,000 grimca virale shkojnë kudo. Disa viruse varen në ajër, disa bien në sipërfaqe, shumica bien në tokë. Pra, nëse jeni ballë për ballë me një person, duke pasur një bisedë, dhe ai person teshtin ose kollitet drejtpërdrejt tek ju, është shumë e thjeshtë të shihet se si është e mundur të thithni 1000 grimca të virusit dhe të infektoheni.

Por, edhe sikur ajo kollë apo teshtitje të mos ishte e drejtuar për ju, disa pika të infektuara – më e vogla e vogël – mund të qëndrojnë në ajër për disa minuta, duke mbushur çdo cep të një dhome me madhësi modeste me grimca virale infektive. E tëra çfarë ju duhet të bëni është të hyni në atë dhomë brenda disa minutave nga kolla / teshtima dhe të merrni disa frymë dhe ju keni marrë potencialisht një virus të mjaftueshëm për të krijuar një infeksion.

Por me frymëmarrje të përgjithshme, 20 grimca virale minutë në mjedis, edhe nëse çdo virus përfundon në mushkëritë tuaja (gjë që është shumë e pamundur), do t’ju duheshin 1000 grimca virale të ndara me 20 në minutë = 50 minuta.

Të folurit rrit lëshimin e pikave të frymëmarrjes rreth 10fish; Afërsisht 200 grimca virusi në minutë. Përsëri, duke supozuar se çdo virus është thithur, do të duheshin 5 minuta duke folur ballë për ballë për të marrë dozën e kërkuar.

Ekspozimi ndaj formulës kohore të virusit x është baza e gjurmimit të kontaktit. Kushdo që kalon më shumë se 10 minuta me një situatë ballë për ballë është i infektuar potencialisht. Kushdo që ndan një hapësirë ​​me ju (të themi një zyrë) për një periudhë të zgjatur është infektuar potencialisht.

Kjo është edhe arsyeja pse është kritike për njerëzit që janë simptomatikë të qëndrojnë në shtëpi. Teshtitjet dhe kollitjet tuaja lëshojnë aq shumë virus që mund të infektoni një dhomë të tërë njerëzish.

 Cili është roli i njerëzve asimptomatikë në përhapjen e virusit?

Njerëzit simptomatikë nuk janë mënyra e vetme që përhapet virusi. Ne e dimë se të paktën 44% e të gjitha infeksioneve – dhe pjesa më e madhe e transmetimeve të marra nga komuniteti – ndodhin nga njerëz pa ndonjë simptomë (njerëz asimptomatikë ose para-simptomatikë). Ju mund të përhapni virusin në mjedis deri në 5 ditë para se të fillojnë simptomat.

Njerëzit infektues vijnë në të gjitha moshat, dhe të gjithë ata përhapin sasi të ndryshme të virusit.

Sasia e virusit të lëshuar nga një person i infektuar ndryshon gjatë rrjedhës së infeksionit dhe gjithashtu është i ndryshëm nga personi në person. Ngarkesa virale në përgjithësi ndërtohet deri në pikën kur personi bëhet simptomatik. Pra, vetëm para shfaqjes së simptomave, ju po liron më shumë virusin në mjedis. Është interesante, të dhënat tregojnë se vetëm 20% e të infektuarve janë përgjegjës për 99% të ngarkesës virale që mund të lëshohet në mjedis .

Pra, tani le të arrijmë në thelb të saj. Ku janë rreziqet personale nga rihapja?

Duke injoruar shpërthimet e tmerrshme në shtëpitë e pleqve, ne zbulojmë se shpërthimet më të mëdha janë në burgjet, ceremonitë fetare dhe vendet e punës, siç janë objektet e paketimit të mishit, fasoneritë e call centers. Çdo mjedis i mbyllur, me qarkullim të dobët të ajrit dhe densitet të lartë të njerëzve, parashikon probleme.

Disa nga ngjarjet më të mëdha të përhapura janë:

Paketimi i mishit: Në fabrikat e përpunimit të mishit, punëtorët e mbushur me dendësi duhet të komunikojnë me njëri-tjetrin në mes të daulleve shurdhuese të makinerive industriale dhe një ambienti për ruajtjen e viruseve në dhomën e ftohtë. Tani ka shpërthime në 115 objekte në 23 shtete, 5000+ punëtorë të infektuar, me 20 të vdekur.

Dasma, funeralet, ditëlindjet: 10% e ngjarjeve të përhapjes së hershme

Takimet e biznesit: Takimet e biznesit ballë për ballë si Konferenca Biogen në Boston në fund të shkurtit.

Ndërsa kthehemi në punë ose shkojmë në një restorant, le të shohim se çfarë mund të ndodhë në ato mjedise.

Restorantet: Disa  te dhena epidemiologjike demonstruan qartë efektin e një transportuesi të vetëm asimptomatik në një mjedis restorant (shiko më poshtë Figuren1). I infektuari (A1) u ul në një tryezë dhe hëngri darkë me 9 shokë. Darka zgjati rreth 1 deri në 1.5 orë. Gjatë këtij vakti, transportuesi asimptomatik lëshoi ​​nivele të ulëta të virusit në ajër nga frymëmarrja. Fluksi i ajrit (nga kanalet e ndryshme të rrjedhës së ajrit në restorant) ishte nga e djathta në të majtë. Përafërsisht 50% e njerëzve në tryezën e personit të infektuar u sëmurën gjatë 7 ditëve të ardhshme. 75% e njerëzve në tryezën ngjitëse përreth u infektuan. Dhe madje 2 nga 7 personat në tryezën e sipërme ishin infektuar (besohet të ndodhte nga fluksi i turbullt i ajrit). Askush në tabelat E ose F nuk u infektua, ata ishin jashtë rrjedhës kryesore të ajrit nga kondicioneri në të djathtë te ventiluesi i shkarkimit në të majtë të dhomës. (Fig1)

Vendet e punës: Një shembull tjetër i shkëlqyeshëm është shpërthimi në një qendër telefonike apo call center (shiko më poshtë). Një punonjës i vetëm i infektuar erdhi për të punuar në katin e 11-të të një ndërtese. Në atë kat kishin 216 të punësuar. Gjatë periudhës së një jave, 94 prej atyre njerëzve u infektuan (43.5%: karriget blu). 92 prej atyre 94 personave u sëmurën (vetëm 2 mbetën asimptomatikë). Vini re se si njëra anë e zyrës është e infektuar kryesisht, ndërsa ka shumë pak njerëz të infektuar nga ana tjetër. Ndërsa numri i saktë i personave të infektuar nga pikat e frymëmarrjes / ekspozimi i frymëmarrjes përkundrejt transmetimit të fomitit (dorezat e dyerve, ftohësit e përbashkët të ujit, butonat e ashensorit etj) është i panjohur. Ajo shërben për të nënvizuar se të qenit në një hapësirë ​​të mbyllur, ndarja e të njëjtit ajër për një periudhë të zgjatur rrit shanset për ekspozim dhe infeksion. 3 persona të tjerë në katet e tjera të ndërtesës u infektuan, por autorët nuk ishin në gjendje të gjurmonin infeksionin në grupin parësor në katin e 11-të. Është interesante, edhe pse kishte një ndërveprim të konsiderueshëm midis punëtorëve në kate të ndryshme të ndërtesës në ashensorë dhe holl, shpërthimi ishte kryesisht i kufizuar në një kat të vetëm Fig2. Kjo nënvizon rëndësinë e ekspozimit dhe kohës në përhapjen e SARS-CoV2.

Planimetria e një call center ne Seul,Korea e Jugut

Kori: Kori i komunitetit në Washington State. Edhe pse njerëzit ishin të vetëdijshëm për virusin dhe ndërmorën hapa për të minimizuar transferimin; p.sh. ata shmangën shtrëngimet e duarve dhe përqafimet e zakonshme, njerëzit gjithashtu sollën muzikën e tyre për të mos u ndarë, dhe u distancuan nga shoqëria gjatë praktikës. Ata madje shkuan në gjatësi për t’u thënë anëtarëve të korit para praktikës se kushdo që përjeton simptoma duhet të qëndrojë në shtëpi. Një transportues i vetëm asimptomatik infektoi shumicën e njerëzve që morën pjesë. Kori këndoi për dy ore e gjysem , brenda një sallë provë të mbyllur e cila ishte përafërsisht madhësia e një salle volejbolli.

Duke kënduar, në një masë më të madhe se sa të flasim, pikat e frymëmarrjes aerosolizohen jashtëzakonisht mirë. Frymëmarrja e thellë ndërsa këndonin i lehtësoi pikat e frymëmarrjes që të futeshin thellë në mushkëri. Dy orë e gjysmë të ekspozimit siguruan që njerëzit të ekspozoheshin ndaj virusit të mjaftueshëm për një periudhë të mjaftueshme kohore për të ndodhur infeksioni. Gjatë një periudhe prej 4 ditësh, 45 nga 60 anëtarët e korit zhvilluan simptoma, 2 vdiqën. I riu i infektuar ishte 31 vjeç, por ata ishin mesatarisht 67 vjeç.

Sportet e brendshme: Ndërsa kjo mund të jetë unike Kanadeze, një ngjarje super përhapur ka ndodhur gjatë një loje Curling(lloj sporti) në Kanada. Një aktivitet me 72 të pranishëm u bë një tjetër pikë e nxehtë për transmetim. Curling sjell garuesit dhe shokët e ekipit në kontakt të ngushtë në një ambient të ftohtë , me frymëmarrje të rëndë për një periudhë të zgjatur. Ky turne rezultoi në 24 nga 72 personat që u infektuan.

Festa / funerale / ditëlindje: Vetëm për të parë sesi mund të jenë zinxhirët e thjeshtë të infeksionit, kjo është një histori e vërtetë nga Cikago. Emri është i rremë. Bob u infektua por nuk e dinte. Bob ndau një vakt të marrë, të shërbyer nga pjatat e zakonshme të shërbimit, me 2 anëtarë të familjes. Darka zgjati 3 orë. Të nesërmen, Bob mori pjesë në një funeral, duke përqafuar anëtarët e familjes dhe të tjerët në pjesëmarrje për të shprehur ngushëllime. Brenda 4 ditësh, të dy anëtarët e familjes që kanë ndarë vaktin janë të sëmurë. Një anëtar i tretë i familjes, i cili përqafoi Bobin në varrosje u sëmur por  Bob jo. Bob ndoqi një festë ditëlindjeje me 9 persona të tjerë. Ata përqafuan dhe ndanë ushqim në feste per  3 orë. Shtatë nga ata njerëz u sëmurën. Gjatë ditëve të ardhshme Bob u sëmur, ai u shtrua në spital, ventiloi dhe vdiq.

Por trashëgimia e Bob jetoi. Tre nga njerëzit që Bob u infektuan në ditëlindje shkuan në kishë, ku kënduan, kaluan pjatën e së dhjetës etj. Anëtarët e asaj kishe u sëmurën. Në përgjithësi, Bob ishte drejtpërdrejt përgjegjës për infektimin e 16 personave midis 5 dhe 86 vjeç. Tre nga 16 humbën jetën.

Përhapja e virusit brenda familjes dhe kthimi i tij në bashkësi apo komunitet përmes funeraleve, ditëlindjeve dhe mbledhjeve të kishave besohet se është përgjegjëse për transmetimin më të gjerë të COVID-19 në Cikago.

Arsyeja për të nxjerrë në pah këto shpërthime të ndryshme është t’ju tregojë bashkësinë e shpërthimeve të COVID-19. Të gjitha këto ngjarje infeksioni ishin në ambiente të mbyllura, me njerëz nga larg, me shumë biseda, këndime ose bërtitje. Burimet kryesore për infeksion janë shtëpia, vendi i punës, transporti publik, tubimet sociale dhe restorantet. Kjo përbën 90% të të gjitha ngjarjeve të transmetimit. Në të kundërt, shpërthimet e përhapura nga blerjet duket se janë përgjegjëse për një përqindje të vogël të infeksioneve të gjurmuara.

Më e rëndësishmja është se, nga vendet që kryejnë gjurmimin e kontaktit siç duhet, vetëm një shpërthim i vetëm është raportuar nga një mjedis i jashtëm (më pak se 0.3% e infeksioneve të gjurmuara)

Parimi është ekspozimi viral gjatë një periudhe kohe të zgjatur. Në të gjitha këto raste, njerëzit ishin të ekspozuar ndaj virusit në ajër për një periudhë të zgjatur (orë). Edhe sikur të ishin 50 metra larg (kori ose call center), edhe një dozë e ulët e virusit në ajër që i arrin ata, gjatë një periudhe të qëndrueshme, ishte e mjaftueshme për të shkaktuar infeksion dhe në disa raste edhe vdekje.

Rregullat e distancës sociale janë vërtet për t’ju mbrojtur nga ekspozime të shkurtra ose ekspozime në natyrë. Në këto situata nuk ka kohë të mjaftueshme për të arritur ngarkesën infektive virale kur jeni duke qëndruar 6 metra larg ose kur era dhe hapësira e pafundme në natyrë për hollimin viral zvogëlon ngarkesën virale.

Efektet e dritës së diellit, nxehtësisë dhe lagështisë në mbijetesën virale, të gjitha shërbejnë për të minimizuar rrezikun për të gjithë kur janë jashtë.

Kur vlerësoni rrezikun e infeksionit (përmes frymëmarrjes) në dyqan ushqimor ose qendër tregtare, duhet të merrni parasysh vëllimin e hapësirës ajrore (shumë të madhe), numrin e njerëzve (të kufizuar), për sa kohë njerëzit kalojnë në dyqan (punëtorët – gjithë ditën; klientët – një orë).

Të marra së bashku, për një person që bën pazare: densiteti i ulët, vëllimi i lartë i ajrit të dyqanit, së bashku me kohën e kufizuar që kaloni në dyqan, do të thotë që mundësia për të marrë një dozë infektive është e ulët. Por, për punëtorin e dyqanit, koha e zgjatur që ata kalojnë në dyqan ofron një mundësi më të madhe për të marrë dozën infektive dhe për këtë arsye puna bëhet më e rrezikshme.

Në thelb, pasi mbylljet e punës janë të lira, dhe ne fillojmë të bëjmë sipër më shumë, ndoshta edhe duke rifilluar aktivitetet brenda zyrës, duhet të shikoni mjedisin tuaj dhe të bëni gjykime.

Sa njerëz janë këtu, sa rrjedhë ajri ka rreth meje, dhe sa kohë do të jem në këtë mjedis. Nëse jeni në një zyrë të hapur planifikimi, ju duhet të vlerësoni në mënyrë kritike rrezikun (vëllimi, njerëzit dhe rrjedhja e ajrit). Nëse jeni në një punë që kërkon të flisni ballë për ballë ose edhe më keq, të bërtisni, duhet të vlerësoni rrezikun.

Nëse jeni ulur në një hapësirë ​​të ventiluar mirë, me pak njerëz, rreziku është i ulët.

Nëse jeni jashtë, dhe eci pranë dikujt, mbani mend se është “dozë dhe kohë” e nevojshme për infeksion. Do të duhej të ishit në ajër të tyre për 5+ minuta për një mundësi infeksioni. Ndërsa vrapuesit mund të lëshojnë më shumë virus për shkak të frymëmarrjes së thellë, mos harroni se koha e ekspozimit është gjithashtu më pak për shkak të shpejtësisë së tyre.

 Ju lutemi ruajeni distancën fizike, por rreziku i infektimit në këto skenarë është i ulët.

Ndërsa jam përqendruar në ekspozimin e frymëmarrjes këtu, ju lutem mos harroni sipërfaqet. Ata pikat e frymëmarrjes të infektuara zbarkojnë diku. Lani duart shpesh dhe ndaloni të prekni fytyrën!

Ndërsa na lejohet të lëvizim më lirë lirisht në komunitetet tona dhe të jemi në kontakt me më shumë njerëz në më shumë vende më rregullisht, rreziqet për veten dhe familjen tonë janë të rëndësishme. Edhe nëse jeni gati për rihapjen dhe rifillimin e biznesit si zakonisht, bëni pjesën tuaj dhe vishni një maskë për të zvogëluar atë që lëshoni në mjedis. Do t’ju ndihmojë të gjithëve, përfshirë biznesin tuaj.

Përgatiti: Dr. Erisela Dino, Mjeke e Shëndetit Publik