Çfarë është një virus?

Nga Alket Koroshi, mjek nefrolog

Viruset janë grimca të vogla të materialit gjenetik (ose ADN ose ARN) që janë të rrethuar nga një shtresë proteine. Disa viruse gjithashtu kanë një mbulesë yndyrore “zarfi”. Ata janë të paaftë të riprodhohen vetë. Viruset varen nga organizmat që infektojnë (mikpritësit) për mbijetesën e tyre. Viruset kane nje nam të keq, por ato gjithashtu kryejnë shumë funksione të rëndësishme për njerëzit, bimët, kafshët dhe mjedisin. Për shembull, disa viruse mbrojnë strehuesin nga infeksione të tjera. Viruset gjithashtu marrin pjesë në procesin e evolucionit duke transferuar gjenet midis specieve të ndryshme. Në kërkimet biomjekësore, shkencëtarët përdorin viruse për të futur gjenet e reja në qeliza.

Kur shumica e njerëzve dëgjojnë fjalën “virus”, ata mendojnë për viruse që shkaktojnë sëmundje (patogjene) si ftohja e zakonshme, gripi, virusi i mungesës së imunitetit njerëzor (HIV), SARS-CoV-2 dhe të tjerë. Viruset mund të prekin shumë zona në trup, përfshirë sistemet riprodhuese, të frymëmarrjes dhe ato gastrointestinale. Ato gjithashtu mund të ndikojnë në mëlçi, tru dhe lëkurë. Hulumtimet zbulojnë se viruset përfshihen edhe në shumë kancere.

Çfarë është një infeksion viral?

Një infeksion viral është përhapja e një virusi të dëmshëm brenda trupit tuaj. Viruset nuk mund të shumohen pa ndihmën e një nikoqiri. Viruset infektojnë një mori qelizash duke futur materialin e tyre gjenetik në qeliza dhe duke rrëmbyer makinerinë e brendshme të qelizës për të bërë më shumë grimca virusi. Me një infeksion aktiv viral, një virus krijon kopje të vetvetes dhe shpërthen qelizën pritëse (duke e vrarë atë) për të liruar grimcat e virusit të sapoformuar. Në raste të tjera, grimcat e virusit “lëshojnë” qelizën pritëse për një periudhë kohe para se të vrasin qelizën pritëse. Sido që të jetë, grimcat e reja të virusit janë atëherë të lira të infektojnë qelizat e tjera. Simptomat e sëmundjes virale ndodhin si rezultat i dëmtimit të qelizave, shkatërrimit të indeve dhe reagimit imunitar shoqërues.

Disa viruse – si ato që shkaktojnë line e dhenve dhe ftohjet – mund të jenë joaktive ose “latente” pas infeksionit fillestar. Për shembull, mund të keni një plagë të ftohtë që shpërthen dhe më pas shërohet. Virusi i ftohtë i lënduar mbetet në qelizat tuaja në një gjendje të fjetur. Më vonë, një shkas si stresi, rrezet e diellit ose diçka tjetër, mund të riaktivizojë virusin dhe të çojë në simptoma të reja. Virusi bën më shumë kopje të vetes, çliron grimca të reja të virusit dhe vret më shumë qeliza pritëse.

A janë viruset të gjalla?

Mikrobiologët ende nuk pajtohen ne kete pike.. Ata që thonë se viruset janë gjallë ofrojnë këto arsye:
Ata bëjnë kopje të vetvetes për t’u rigjeneruar.
Ata marrin energji (nga nikoqirët e tyre).

Arsyet që disa thonë se viruset nuk janë të gjalla:
Ata nuk kanë qeliza (vetëm veshje proteinike që rrethojnë materialin gjenetik).
Ata nuk riprodhohen vetvetiu; atyre u duhen qelizat pritëse.

Dhe një gjë ende e pavendosur eshte : a i pergjigjen me nje reagim viruset mjedisit te tyre? Eshtë e vështirë të thuash. Disa argumentojnë se nuk e bëjnë kete , ndërsa të tjerë thonë se po. Kjo mund të varet nga përkufizimi dhe kuptimi i një personi te caktuar për “jetën”.

Sa kohë janë infeksionet virale ngjitëse?

Infektimi i referohet aftësisë së një virusi për tu transmetuar nga një person (ose mikpritës) te një tjetër. Infeksionet virale janë ngjitëse për periudha të ndryshme kohore në varësi të virusit. Një periudhë inkubacioni i referohet kohës ndërmjet ekspozimit ndaj një virusi (ose patogjenit tjetër) dhe shfaqjes së simptomave. Periudha ngjitëse e një virusi nuk është domosdoshmërisht e njëjtë me periudhën e inkubacionit.

A është infeksioni bakterial apo viral?

Viruset dhe bakteret janë dy lloje të grimcave potencialisht shkaktare të sëmundjeve (patogjene). Viruset janë shumë më të vegjël se bakteret dhe nuk mund të shumohen pa ndihmën e një nikoqiri. Bakteret janë të afta të riprodhohen vetë. Simptomat e sëmundjeve virale dhe bakteriale ndonjëherë janë të ngjashme. Një mjek mund të përcaktojë shkakun themelor të një sëmundjeje bazuar në simptomat e pacientit dhe faktorë të tjerë. Testet laboratorike mund të ndihmojnë në sqarimin nëse një sëmundje është për shkak të një virusi, bakteresh ose agjentit tjetër infektiv ose procesit të sëmundjes.

Vini re se vizatimi i virusit të gripit shume here eshte i egzagjeruar ; shumica e viruseve janë shumë më të vogla se bakteret.

Transmetim i virusit

Viruset mund të transmetohen në mënyra të ndryshme. Disa viruse mund të përhapen përmes prekjes, pështymës, apo edhe ajrit. Viruse të tjerë mund të transmetohen përmes kontakteve seksuale ose duke nepermjet injeksioneve te kontaminuara . Insektet duke përfshirë këpushat dhe mushkonjat mund të veprojnë si “vektorë”, duke transmetuar një virus nga një njeri në tjetrin. Ushqimi dhe uji i ndotur janë burime të tjera të mundshme të infeksionit viral.